“Onzichtbare armen” Jesaja 43: 2

geschreven door: Freek van de Brugge en Matthijn Buwalda.
Gezongen door: Naomi de Rijk en Gijsbert de Rijk
Gespeeld door: Willem Vermeulen bas, Henk van Duijne gitaar, Johan van Oeveren toetsen.

Een lied van de groep LEV. Zij proberen met dit lied iedereen te bemoedigen en een hart onder de riem te steken. Juist ook in deze tijd, die voor velen moeilijk is,( denk aan de stikstof transitie) wil de band wijzen op God, die hoop, troost en perspectief geeft.
De intro is wat mysterieus neergezet, het vraagt om een speciale verwachting van wat komen gaat.
Soms zijn er momenten in het leven waarop de grond onder je voeten lijkt weg te zakken. Net als je denkt dat je alles mooi voor elkaar hebt, gebeurt er iets onverwachts en ligt je leven zomaar in puin. Al je houvast en je zekerheden lijken te zijn verdwenen. Het lied ‘Onzichtbare armen’ zingt over een eeuwenoude belofte: hoe diep je ook lijkt te vallen, Gods armen zijn altijd onder jou. Hij vangt je op en laat je niet los, zoals er gezongen wordt en wat Hij belooft in Jesaja 43: 2. Moet je door het water gaan – ik ben bij je; of door rivieren- je wordt niet meegesleurd. Moet je door het vuur gaan- het zal je niet verteren, de vlammen zullen je niet verschroeien. Want ik, de Heer ben jullie God.
Een eigentijds lied met herkenbare woorden. Ook een bijzondere opnameplek.

PSALM 130

Deze maand staat Psalm 130 (melodie: Guillaume Franc) centraal. Ook weer met een bijpassend filmpje met zang van Arianne Hak, Dick van der Lecq en het Christelijk Mannenensemble Zoetermeer. Gitaar: Henk van Duijne hoorn: Willem Vermeulen, orgel ondergetekende.

Wat zijn Psalmen eigenlijk?
Psalmen zijn gebeden uit de Joodse religieuze traditie (Tehillim). In het Bijbelboek “Psalmen” zijn er 150 bijeengebracht, onderverdeeld in vijf boeken. Deze verzameling is enkele eeuwen voor het begin van onze jaartelling afgesloten en bevat heel divers materiaal uit de eeuwen daarvoor. De oudste worden toegeschreven aan David (de dichter-koning van Israël, die ongeveer 1000 jaar voor Christus leefde).

Bidden vanuit de diepte Psalm 130: Uit de diepte roep ik tot U, Heer; Heer, hoor mijn stem.
Boven deze psalm staat als opschrift: ‘Een lied Hamaälot’. Letterlijk betekent dit: een lied van opgang, een pelgrimslied dus. Psalm 130 is een van de pelgrimspsalmen (120 tot en met 134) die de Israëlieten zongen als ze onderweg waren naar de tempel in Jeruzalem. Het mooie van de psalmen is dat ze alle facetten van uitbundige vreugde tot en met diepe wanhoop vertolken.
Psalm 130 is een wanhoopskreet, een gebed in nood: ‘Heer, hoor mijn geroep’. Bijzonder is dat dit vers veel overeenkomsten heeft met het gebed dat de profeet Jona (Jona 2: 3) bidt vanuit de buik van de vis in de donkere diepte van het water. In de tijd van de Reformatie veroverde een literaire Franse vertaling de harten van de Fransen en later de Europeanen. Ook deze psalm 130 (de Profundis: uit de diepten) is ontstaan rond het midden van de 16e eeuw. De zuster van de Franse koning Marqurite de France (later de Navarre) heeft zich daarvoor ingezet.

Het eerste couplet wordt gezongen met een tekst uit die tijd, begeleid met gitaar (van oorsprong luit); dit komt uit de bundel: ‘Chansons du libre Spirituels’. Het tweede is het eerste couplet uit de nieuwste Psalmberijming geschreven in een moderne zetting. Daarin hoor je de donkere akkoorden dissonant, wat het karakter van deze psalm nog meer illustreert Het laatste couplet komt uit de vertaling van 1773.

Heilige Geest van God

componist: Paul Armstrong Tekstdichter / vertaler: Yvonne Hoekendijk

Lied uit de bundel Hemelhoog 229

Dit Lied komen we in diverse bundels tegen. Van oorsprong is het een Amerikaans lied, onder de titel ‘Spirit of the living God’
Van de tekstdichter is weinig bekend. Ook bij navraag bij de Calvin University.
Het lied is geschreven 1984. Vanuit Amerika is het bekend geworden via de Evangelische gemeenschappen. Bij ons is het bekend onder de titel zoals hierboven vermeldt staat.
Het is een lied wat echt bedoeld is voor de tijd van Pinksteren. De tekst is eenvoudig, maar wel heel duidelijk met de vraag om vervuld te mogen worden met de Geest van God. ( Ef. 5: 17-20)
De muzikale structuur is eenvoudig en tegelijk stuwend vanwege de omvang van de melodie. Ook de melodische sprongen zijn eigenlijk voorspelbaar. Mede daardoor is het een graag gezongen lied.
Deze keer heb ik de instrumentale bezetting klein en heel summier gehouden. Er wordt alleen gebruik gemaakt van een gitaar voor de intro en een hoorn voor de begeleiding. Eenstemmige zang waarmee het begint geeft later weer de volheid van die Geest door de vierstemmigheid met hoorn.

Deze maand hebben we het over een Nederlandse componist, bij ons bekend als dé Kerkmusicus uit de twintigste eeuw: Frederik August Mehrtens (1922 – 1975).

Hij was een Nederlandse musicus en componist van kerkmuziek. Ging in 1948 studeren aan het Amsterdams Conservatorium: orgel en kerkmuziek. Daarnaast was hij zijn hele leven schoolmusicus en docent hymnologie en liturgiek. Bekend van hem zijn o.a. de zondagavond zangdiensten die hij samen met de dichter Willem Barnard organiseerde. In die tijd bloeide het Nederlandse Kerklied op.

‘Alles wat over ons geschreven is’ (Gez.536/556. WK. 139)
Het is een lied dat gaat over de opgang. Een lied voor de veertigdagentijd. De 2e tekst is specifiek voor de ‘Stille Week’. Het ritme van het lied is in al zijn vrijheid gegrond op een tweeledige kern. Dus ritmisch en melodisch stuwend. Voor het vinden van de melodie, schrijft Frits Mehrtens, hebben de zinnen van strofe 3 de belangrijkste betekenis gehad. “Gij waart ons/Gij zult ons niet ontbreken/Gij Hogepriester”. Dat driemaal ‘Gij‘ die aan de ene kant bindend was voor het begin van de vierde regel. Ik ervaarde dat als de opmaat. ‘Gij Hogepriester’ – dáár moest de melodie haar hoogste punt bereiken. Luister vooral hoe dit wordt verklankt in de verschillende versies. De teksten zijn van Willem Barnard. 

Deze maand een componist die misschien voor de meeste van ons wat minder bekend is. Een componist die in de 19e eeuw leefde.

‘Johannes Gijsbertus Bastiaans’ (1812-1875)
J.G. Bastiaans werd geboren op 31 oktober 1812 in Wilp. In het nabijgelegen Deventer kreeg hij zijn eerste muzieklessen. In 1832 verhuisde hij naar Rotterdam waar hij vanaf 1834 lessen muziektheorie kreeg. Begin 1837 ging hij naar Leipzig om orgel, hymnologie en contrapunt te studeren bij Carl Ferdinand Becker (1804-1877) en compositie bij Felix Mendelssohn Bartholdy. Bastiaans schreef een grote hoeveelheid aan orgelwerken, maar nog meer vocale werken. Vele gezangen zijn van hem bekend waaronder: de Heer is mijn herder, Beveel gerust uw wegen, Zou ik niet van harte zingen en nog vele andere liederen.

Lied in Bijbels perspectief.
Een lied ‘in de nacht’ dat de eeuwen door actueel blijft en waarvan uit een klein onderzoekje dat dit lied voor de meeste christenen een van de meest geliefde liederen is. Waardering is groot. De reden van deze populariteit laat zich raden: centraal staat de oproep tot kennis en vertrouwen in een absoluut te vertrouwen God die onze wegen kent en bestuurt. Door alle tijden heen heeft het lied de mens in moeilijke en donkere omstandigheden geraakt, bemoedigd en vooral gesterkt.
De voor ons bekende melodie is zo geschreven dat je het lied snel kunt leren en ook blijft hangen. Een lied om als gemeente regelmatig te zingen.
In het filmpje laat ik de originele versie horen en daarna de bij ons bekende versie.

Dit jaar wil ik aandacht geven aan liederen uit de Bijbel. Als het over het lied in de Bijbel gaat, dan zegt iedereen gelijk: dat zijn de psalmen en dat is ook zo. Maar toch zijn er ook nog heel wat andere liederen, die misschien wel opvallen als je ze leest, maar die je misschien nog nooit hebt gezongen. Dat betekent dan ook dat naast ons psalmboek, er een heel aantal zijn geschreven die nog nooit op muziek zijn gezet, of pas later zijn toegevoegd in diverse liedbundels. Daarom wil ik juist die muziek kiezen die geschreven is door grote Nederlandse componisten. Er zijn er heel wat te noemen door de eeuwen heen.

Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621)
Hij werd geboren in mei 1562 in Deventer. Op zijn vierde verhuisde het gezellige drukke gezin Sweelinck naar Amsterdam. Zijn vader (Peter Swibberts (het gezin gebruikte de moeders’ achternaam)) was organist en clavecinist in dienst van de kerk en eerste leraar van Jan. Dit bleek toen de elfjarige Sweelinck na de dood van zijn vader regelmatig de kerkdiensten verzorgde. Van Sweelincks vader, oom en grootvader zijn geen composities overgeleverd. 

Muzikaal talent
Sweelinck is vooral bekend om zijn geweldige orgelimprovisaties: hij bracht hiermee veel mensen bijeen. Maar naast zijn orgelimprovisaties en variaties op bekende volksliederen, componeerde hij vijfstemmige Franse chansons. Ook de “Psalmen Davids” (de 150 calvinistische Franse berijmingen van Marot en de Bèze, polyfone (meerstemmingheid in de melodie) bewerkingen van de Geneefse melodieën), twee- en driestemmige “Rimes” op Franse en Italiaanse teksten en de “Cantiones Sacrae” zijn ook van deze goede en fijnzinnige Nederlandse componist.